Polska a kara śmierci

Kara śmierci w Polsce podobnie jak w krajach Europy zachodniej była w średniowieczu na podstawie prawa zwyczajowego. Przewinieniami za które karano śmiercią były, zabójstwo, podpalenie, gwałty itp., wyroki wydawał lokalny władca (książe). Najstarszym sposobem wykonywania śmierci było ukamienowanie. Następnym etapem było pojawienie się instytucji kata. Kary wykonywano przez ścięcie, powieszenie, łamanie kołem, ćwiartowanie. Głową płacili za przestępstwa zdrajcy, zabójcy, złodzieje i fałszerze monet. Pierwsze regulacje prawa stanowionego w tym zakresie podjęły statuty Kazimierza III Wielkiego (połowa XIVw.). Statuty przewidywały karę śmierci za przestępstwa szczególnie niebezpieczne dla państwa, za które uznawano rozboje, wyłudzanie nienależnych świadczeń z zup królewskich i kradzieże dokonywane przez złodziei. W tym okresie dużą rolę w zakresie rozwoju kary śmierci miała inkwizycja kościelna, która za herezję skazywała na spalenia na stosie a taki wyrok był wykonywany przez władze świeckie.

W okresie Rzeczypospolitej szlacheckiej na mocy konstytucji z 1586 roku karę śmierci wymierzano za czyny przeciwko moralności i dobrym obyczajom, spiski przeciwko władzom miejskim, porwanie oraz tradycyjnie zabójstwo umyślne, i inne.
Dopiero w okresie oświecenia nastąpił zwrot ku bardziej humanitarnemu podejściu do prawa karnego oraz postulaty do zniesienia kary śmierci, także do ścisłego określenia jej ograniczenia oraz do określenia przestępstw zagrożonych tą karą.

Przewidziana była w kodeksie karnym Makarewicza i kodeksie karnym wojskowym z 1932, kodeksie karnym Wojska Polskiego z 1944 roku oraz kodeksie karnym PRL z 1969. Środkiem pozbawienia życia było powieszenie, w wypadku żołnierzy – rozstrzelanie.
W okresie stalinowskim 1944-1956 zamordowano wielu bojowników o niepodległość i wolność Polski z organizacji niepodległościowych, wykonano wiele tzw. mordów sądowych. Ostatnia publiczna egzekucja w Polsce miała natomiast miejsce 14 lipca 1946 w Poznaniu gdzie na stokach cytadeli powieszono nazistowskiego zbrodniarza, Reichstatthaltera Kraju Warty Arthura Greisera.

W Polsce kary śmierci nie wykonuje się od 1988 (ostatni wyrok wykonano 21 kwietnia 1988 w krakowskim więzieniu przy ul. Montelupich na skazanym za gwałt i zabójstwo). Od 1995 obowiązywało zawieszenie na jej wykonywanie. 1 września 1998 została zniesiona nowo wprowadzonym kodeksem karnym z 1997 i zastąpiona przez dożywotnie pozbawienie wolności.